به گزارش خبرنگار مهر، سعید جلیلی نماینده رهبر معظم انقلاب در شورای عالی امنیت ملی در صد و هفدهمین جلسه حکمت سیاسی اسلام در قرآن با تشریح مفهوم «جبهه عقل و جهل» در قرآن و تأثیر آن بر وضعیت سیاسی و نظم جهانی امروز، گفت: قرآن کریم بارها تأکید می‌کند که انسان‌ها دارای ابزار ادراک و شنیدن هستند، اما در بسیاری موارد بصیرت لازم برای فهم حقیقت را ندارند. به همین دلیل خود قرآن می‌پرسد: «آیا اینان برابرند؟» و بلافاصله پاسخ می‌دهد که هرگز چنین نیست.
وی با اشاره به روایت‌های امامان معصوم (ع) درباره جایگاه عقل و جهل در جامعه افزود: یکی از مفاهیم مهم در توصیف تاریخ بشر، وجود دو جبهه همیشگی است؛ جبهه هدایت و جبهه جهالت. امام صادق (ع) در حدیثی طولانی جنود عقل و جنود جهل را برمی‌شمارد و این نشان می‌دهد که جهل تنها یک ضعف فردی نیست، بلکه می‌تواند به سطح خانواده، جامعه، دولت و حتی نظم جهانی گسترش یابد و به «جاهلیت ساختاری» تبدیل شود.
جلیلی تصریح کرد: قرآن چهار ویژگی برای جامعه جاهلی برمی‌شمارد؛ از جمله «حمیت جاهلی» و «تبرج جاهلی». این مفاهیم صرفاً مربوط به دوران پیش از پیامبر اکرم (ص) نیست، بلکه طبق روایات اهل‌بیت (ع)، هرگاه روابط اجتماعی و سیاسی بشر دوباره بر محور جهل بنا شود، همان جاهلیت بازتولید می‌گردد. به همین دلیل امام باقر (ع) فرمودند که «جاهلیت فقط در گذشته نبود و ممکن است دوباره نیز بازگردد.»
نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی تأکید کرد: اگر جاهلیت به سطح مناسبات سیاسی و روابط جهانی برسد، تبدیل به نظامی می‌شود که سرنوشت بشر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. امروز نمونه روشن این جاهلیت مدرن را می‌توان در رفتار نظام سلطه، به‌ویژه آمریکا و رژیم صهیونیستی مشاهده کرد؛ همان نظامی که نسل‌کشی را بزک می‌کند و با ادبیات فریبنده، خشونت را توجیه نظری می‌سازد.
جلیلی با اشاره به اسناد راهبرد امنیت ملی آمریکا گفت: در اسناد منتشرشده در دوره اوباما، ترامپ و بایدن، صراحتاً تأکید شده که آمریکا باید رهبری صد سال آینده جهان را در دست داشته باشد و فاصله خود را با سایر ملت‌ها «حفظ و حتی افزایش دهد». همین منطق جاهلی، مبنای نظم ناعادلانه جهانی است و ما اگر درباره پرونده‌هایی مانند برجام صحبت می‌کنیم، باید بدانیم این تعاملات در چه پارادایمی و با چه ذهنیتی از سوی غرب شکل گرفته است.
او با تأکید بر ضرورت بازخوانی مبانی معرفتی سیاست در جهان گفت: مواجهه امروز جبهه حق و باطل، صرفاً یک بحث اخلاقی یا فردی نیست؛ بلکه موضوعی عمیق در عرصه سیاست جهانی است. همان‌طور که پیامبر اسلام در صدر اسلام «ابوجهل» را با همه ادعای عقل و حکمت، «جاهل» نامیدند، امروز نیز جاهلیت جدید با چهره بزک‌شده، خود را در قالب تئوری‌های سیاسی، امنیتی و رسانه‌ای بازتولید کرده است.
«خردکشی» و هدف‌گیری دانشگاهیان، نمود بازتولید جاهلیت در جهان امروز
جلیلی با اشاره به نقش هوا و نفس و ضعف بصیرت در انسان‌ها گفت: قرآن کریم بارها به وضعیتی اشاره کرده است که افراد ابزار دریافت دارند اما بصیرت لازم برای فهم حقایق را ندارند. او افزود این موضوع صرفاً یک نقص فردی نیست؛ بر پایه نصوص قرآنی و روایی، گاهی جهل در سطح خانواده، شهر و حتی در سطح جهانی قابل شکل‌گیری است و به یک مناسبات ساختاری تبدیل می‌شود.
جلیلی سپس به نمونه‌های عینی کنونی پرداخت و گفت: امروز جوانان ما مشاهده می‌کنند که عمل تجاوز و قتل، به‌صورت کاملاً رسمی و علنی انجام می‌شود؛ از به‌کارگیری جنگنده و موشک برای هدف‌گیری منزل یک استاد دانشگاه تا اعلان مسئولیت آن اقدام. این رفتارها نشان می‌دهد که دشمنان صرفاً مخالفِ دانش نیستند، بلکه در بسیاری از موارد «خردکشی» را رسماً و بی‌پروا دنبال می‌کنند.
او با اشاره به تضادهای آشکار میان ادعاهای طرف مقابل درباره علم و آزادی و عملکرد واقعی آنها اظهار داشت: برخی که ادعای طرفداری از علم و آزادی بیان دارند در عمل حتی اجازه تولید دانش یا فعالیت علمی را هم تحمل نمی‌کنند و گاهی با خشونت کاملاً علنی مواجهه می‌کنند. در گذشته اقدامات سرّیِ حذف افراد وجود داشت، اما امروز این حذف‌ها با بمبارانِ آشکار و اعلان مسؤولیت همراه است.
جلیلی نسبت به بازتولید جاهلیت در قالب نظریات سیاسی و رسانه‌ای هشدار داد و گفت: امروز چهره‌هایی که به‌ظاهر به‌عنوان اندیشمند یا تحلیل‌گر سیاسی معرفی می‌شوند، ممکن است همان آموزه‌های جاهلی را بزک و ترویج کنند؛ از این رو شناخت دقیق این مناسبات ضروری است. اسناد راهبردی سیاست خارجی و امنیتی آمریکا به‌صراحت بر ضرورت حفظ و افزایش فاصله قدرت آمریکا با سایر کشورها و ادامه رهبری جهانی تأکید داشته‌اند که مصداقی از نظم جهانی مبتنی بر منطق جاهلی است.
جلیلی خطاب به جامعه دانشگاهی، اساتید، طلاب و دانشجویان گفت: در برابر «خردکشی» کنونی موظف به ایستادگی هستند و نباید از ادامه مسیر علمی و اندیشه‌ای بازایستند. در شرایطی که دشمنان علمی، حتی به نام علم‌گرایی یا ادعای حکمت، به جنبه‌های خشونت‌آمیز روی آورده‌اند، صبر و پایداری نخبگان و جریان‌های علمی اهمیت دوچندانی دارد.
جلیلی مفهوم «جنود عقل» را تشریح کرد و صبر را یکی از این جنود دانست و توضیح داد: صبر واقعی به‌معنای خسته نشدن، ادامه دادن حرکت علمی و عملی در مواجهه با مانع و عدم بازگشت به عقب است. در مقابل، «جنود جهل» را واکنش‌هایی همچون جزع، یأس و خمودگی برشمرد که مانع ادامه مسیر می‌شوند. صبر یعنی برداشتن موانع و پیش رفتن نه تسلیم‌شدن در برابر مشکلات.
وی همچنین به سابقه تاریخی رفتارهای جاهلانه اشاره کرد و مثال‌هایی از تاریخ انبیا و نحوه عمل افراد جاهل را یادآور شد و بیان کرد: ریشه بسیاری از رفتارهای خشونت‌آمیز معاصر را باید در همان خصلت‌های قدیمیِ «هوای نفس» و ادعای حکمت دانست که گاهی به قتل و حذف مخالفان می‌انجامد.
جلیلی با تأکید بر لزوم بازشناسی و تحلیل دقیق این جبهه‌بندی عقل و جهل در عرصه جهانی، از دانشگاه‌ها خواست نقش روشنگرانه خود را در تبیین و مقابله با مناسبات جاهلی ایفا کنند تا از بازتولید نظم‌های ظالمانه و ترویج خشونت‌های ساختاری جلوگیری به‌عمل آید.
در حال تکمیل…
دیدگاهتان را بنویسید