امید محمدی؛ بازار گروه خودرو: در سال های اخیر رشد سریع خودروهای جدید در بازارهای خاورمیانه، نیاز به سوخت با کیفیت بالاتر را به یک ضرورت تبدیل کرده است. خودروهایی که با فناوری های جدید پیشرانه مانند سیستم های تزریق سوخت پیشرفته و مبدل های کاتالیستی دقیق کار می کنند، این فناوری ها تنها زمانی بازده مطلوب دارند که سوخت مصرفی مطابق با استانداردهای جهانی باشد.
در حالی که اروپا و شرق آسیا از سال ها پیش استفاده از بنزین با گوگرد پایین (زیر ۱۰ ppm) را الزامی کردند، بسیاری از کشورهای خاورمیانه هنوز از سوخت های با گوگرد بالا (تا ۵۰ یا حتی ۵۰۰ ppm) استفاده می کنند. این موضوع تاثیر مستقیمی در عملکرد خودروها، مصرف سوخت، آلودگی هوا و هزینه های تعمیرات و نگهداری دارد. اما داده های جدید سال ۲۰۲۵ نشان می دهد که نقشه کیفیت سوخت در خاورمیانه در حال تغییر است.
بنزین خاورمیانه در ۲۰۲۵؛ گام بزرگ به سوی استانداردهای جهانی
بر اساس گزارش موسسه استراتاس ادوایزرز که در آوریل سال میلادی جاری (اردیبهشت ماه امسال) منتشر شد، بسیاری از پالایشگاه های خاورمیانه از جمله عربستان سعودی، امارات و قطر، فرآیند ارتقای پالایش خود را طوری تنظیم کردند که سطح گوگرد بنزین عرضه شده به حدود ۱۰ ppm کاهش یافته است.
به گفته همین منبع، بنزین عربستان اکنون برای خودروهای سبک (LDV) با سطح گوگرد ۱۰ ppm تولید می شود، همان میزانی که در استاندارد اروپایی یورو ۵ الزامی است. همزمان با این موضوع گزارشات دیگری منتشر شده که تایید کرده که مشخصات بنزین صادراتی خلیج فارس از سال جاری به استاندارد «یورو۵» ارتقا یافته است. این یعنی هر لیتر بنزین با گوگرد بسیار پایین تر و عدد اکتان بالاتر تولید و عرضه می شود؛ بنزینی که برای خودروهای مدرن و هیبریدی مناسب تر است.
از منظر مهندسی خودرو، گوگرد موجود در بنزین دشمن خاموش سیستم های کنترل آلایندگی است. گوگرد بالا باعث ایجاد رسوب در کاتالیست ها و حسگرهای اکسیژن می شود
اثر فنی کیفیت بنزین در خودرو
از منظر مهندسی خودرو، گوگرد موجود در بنزین دشمن خاموش سیستم های کنترل آلایندگی است. گوگرد بالا باعث ایجاد رسوب در کاتالیست ها و حسگرهای اکسیژن می شود، در نتیجه کارایی موتور افت کرده و مصرف سوخت افزایش می یابد.
در مقابل، بنزین با گوگرد پایین و عدد اکتان بالا چهار مزیت مهم برای حمل و نقل دارد؛ نخست افزایش بازده احتراق؛ موتورهای مدرن که دارای سیستم تزریق مستقیم سوخت و نسبت تراکم بالا هستند، با بنزین اکتان بالا کارایی حرارتی بهتری دارند. دوم کاهش استهلاک موتور؛ سوخت تمیز تر باعث کاهش تجمع کربن در سوپاپ ها و محفظه احتراق می شود. سوم طول عمر بیشتر سیستم اگزوز و کاتالیست؛ در خودروهای جدید، کاتالیست سه راهه (TWC) نقش کلیدی در حذف آلاینده ها دارد. گوگرد بالا این عملکرد را مختل می کند. چهارم کاهش مصرف سوخت؛ مطالعات موسسه IEA در سال میلادی جاری نشان می دهد که استفاده از بنزین با استاندارد یورو ۵ می تواند به طور میانگین ۲ تا ۳ درصد مصرف سوخت را کاهش دهد.
در صورتی که کیفیت بنزین به استانداردهای جهانی برسد، خودروسازان داخلی می توانند از همان فناوری هایی بهره ببرند که در بازارهای اروپا و شرق آسیا استفاده می شود
پیامدهای اقتصادی و صنعتی
کیفیت سوخت تنها مساله فنی نیست، بلکه اثری مستقیم به اقتصاد انرژی و صنعت خودرو دارد. در کشورهایی که سوخت با کیفیت پایین عرضه می شود، خودروسازان ناچارند فناوری موتور را ساده تر طراحی کنند تا با کیفیت پایین سوخت سازگار شود؛ این موضوع باعث می شود از فناوری های مدرن مانند سیستم پاشش سوخت تزریق مستقیم (GDI)، توربوشارژرهای کم مصرف یا موتورهای هیبریدی متوسط (MHEV) کمتر استفاده شود.
اما در صورتی که کیفیت بنزین به استانداردهای جهانی برسد، خودروسازان داخلی می توانند از همان فناوری هایی بهره ببرند که در بازارهای اروپا و شرق آسیا استفاده می شود. این تغییر نه تنها کارایی و عمر خودروها را افزایش می دهد، بلکه موجب کاهش آلایندگی، صرفه جویی ارزی و گسترش صادرات خودروهای منطقه خواهد شد.
نابرابری در کیفیت سوخت میان کشورهای منطقه
با وجود پیشرفت کیفیت سوخت در عربستان و امارات، هنوز در برخی کشورهای خاورمیانه کیفیت سوخت با استانداردهای جهانی فاصله دارد. بر اساس داده های سال میلادی جاری، در کشور سطح گوگرد بنزین شهری نسبت به استانداردهای جهانی هنوز بیشتر است، هر چند پالایشگاه های جدید مانند ستاره خلیج فارس در حال حرکت به سمت تولید بنزین یورو ۵ هستند. در عراق و لبنان نیز هنوز بنزین با گوگرد بالا در شبکه توزیع دیده می شود که اثرات منفی به خودروهای وارداتی مدرن (به ویژه مدل های اروپایی و ژاپنی) دارد.
آینده خودروهای هیبریدی و بنزین پاک
حرکت جهانی به سوی سوخت های پاک تر نه تنها پاسخی به الزامات زیست محیطی است، بلکه بستری برای توسعه فناوری های جدید خودرو نیز محسوب می شود. خودروهای هیبریدی و پلاگین هیبریدی که در بازار خاورمیانه رو به افزایش هستند، برای عملکرد بهینه نیازمند بنزین با ترکیب شیمیایی دقیق و گوگرد پایین هستند.
در غیر این صورت، سنسورهای اکسیژن و کاتالیست ها به سرعت فرسوده می شوند و خودرو از حالت کم مصرف خارج خواهد شد.
طبق داده های آزمایشگاهی منتشر شده در گزارش های فنی سال ۲۰۲۵ هر ۵۰ واحد افزایش در سطح گوگرد بنزین می تواند عمر مفید روغن موتور را تا ۱۵ درصد کاهش دهد
تاثیر کیفیت بنزین به خرابی موتور و افت کیفیت روغن موتور
یکی از مشکلات پنهان در بازار خودروهای خاورمیانه، به ویژه برای خودروهای وارداتی از اروپا و شرق آسیا، ناسازگاری میان فناوری موتورهای جدید و کیفیت بنزین موجود در برخی کشورهای منطقه است. موتورهای مدرن امروزی، به‌ویژه مدل های توربوشارژ، پاشش سوخت تزریق مستقیم (GDI) و هیبریدی براساس سوخت با عدد اکتان بالا و گوگرد بسیار پایین طراحی شدند. زمانی که این موتورها از بنزین با کیفیت پایین تر استفاده می‌وکنند، ترکیب سوخت و احتراق به درستی انجام نمی شود و چند پیامد فنی و اقتصادی مهم به دنبال دارد.
اولین پیامد، پدیده ناک زدن یا ضربه زود هنگام در احتراق است. عدد اکتان پایین بنزین موجب می شود مخلوط سوخت و هوا زودتر از زمان طراحی شده در موتور منفجر شود. در موتورهای توربوشارژ اروپایی مانند رنو، پژو یا ب ام و و حتی برندهای آسیایی نظیر تویوتا و هیوندای، این مساله باعث افزایش دمای احتراق، آسیب به پیستون، سوپاپ و حتی سرسیلندر می شود.
اما اثر دوم و کمتر شناخته شده، کاهش عمر روغن موتور است. بنزین با گوگرد بالا در فرآیند احتراق، ترکیبات گوگردی و اسیدی تولید می کند که وارد محفظه کارتل شده و باعث اکسید شدن سریع تر روغن می شود. در نتیجه، خاصیت روان کنندگی و خنک کنندگی روغن افت می کند و موتور در معرض سایش زودرس قرار می گیرد. طبق داده های آزمایشگاهی منتشر شده در گزارش های فنی سال ۲۰۲۵ هر ۵۰ واحد افزایش در سطح گوگرد بنزین می تواند عمر مفید روغن موتور را تا ۱۵ درصد کاهش دهد.
در بسیاری از خودروهای اروپایی که برای استاندارد سوخت یورو ۵ یا یورو ۶ طراحی شدند، استفاده مداوم از بنزین با گوگرد بالا منجر به خرابی زود هنگام مبدل کاتالیستی، گرفتگی انژکتورها و تیره شدن زودرس روغن می شود. همین موضوع، یکی از دلایل اصلی هزینه بالای تعمیرات و شکایت مالکان خودروهای وارداتی در بازارهای خاورمیانه است.
به بیان ساده، کیفیت بنزین تنها به احتراق تاثیر نمی گذارد؛ بلکه از طریق تولید ترکیبات خورنده، کل چرخه روانکاری موتور را هم مختل می کند. بنابراین، بدون اصلاح کیفیت سوخت، حتی بهترین برندهای اروپایی و آسیایی نیز در اقلیم خاورمیانه از عمر طراحی شده خود کمتر دوام خواهند داشت.
مسیر آینده؛ ضرورت سیاست گذاری یکپارچه
تحلیل کارشناسان صنعت خودرو در سال ۲۰۲۵ نشان می دهد که ارتقای کیفیت سوخت در خاورمیانه نه تنها یک پروژه زیست محیطی بلکه سرمایه گذاری راهبردی در صنعت خودرو است. هر واحد بهبود در کیفیت سوخت، می تواند میلیون ها دلار از هزینه های تعمیر، سوخت و واردات قطعات یدکی بکاهد.
دیدگاهتان را بنویسید