امید محمدی؛ بازار گروه خودرو: بازار خودرو داخل کشور بار دیگر در آستانه تصمیمی قرار گرفته که به جای آرام سازی، سیگنال التهاب می فرستد. افزایش ناگهانی تعرفه ها در قالب ردیف بودجه ۱۴۰۵، آن هم در شرایطی که نرخ ارز به عنوان متغیر اصلی قیمت گذاری خودرو مسیر صعودی دارد، نه تنها مفهوم «خودروی اقتصادی» را زیر سوال برده، بلکه آینده واردات، تنوع انتخاب و حتی سیاست های حمایتی از خودروهای هیبرید و برقی را نیز با ابهام جدی مواجه کرده است. در چنین فضایی، پرسش اصلی این است که آیا سیاستگذار به دنبال تعادل بازار و کاهش هزینه زندگی مردم است یا صرفا به واردات خودرو به عنوان منبعی برای جبران کسری بودجه نگاه می کند؟ آیا قوانینی که مجلس شورای اسلامی در حوزه واردات خودروهای نو، کارکرده و واردات توسط ایرانیان خارج از کشور تصویب کرده، اساسا قابلیت اجرا دارد یا بازار همچنان در یک فضای مهندسی شده نگه داشته شده است؟ برای بررسی این موضوعات با مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو به گفت و گو پرداختیم؛
* با افزایش تعرفه های موسوم به ردیف ۱۴۰۵، چه اتفاقی برای بازار واردات خودرو رخ می دهد؟
این افزایش تعرفه عملا یک شوک مستقیم به واردات خودرو است. وقتی صحبت از افزایش ۴۰ تا ۷۰ درصدی قیمت تمام شده می شود، یعنی دیگر نمی توان از خودروی اقتصادی حرف زد. نکته مهم تر این است که این افزایش فقط محدود به خودروهای بنزینی نیست؛ خودروهای هیبرید و برقی هم مشمول افزایش قیمت شدند. اگر قرار بود سیاستگذار واقعا از این نوع خودروها حمایت کند، مسیر تعرفه باید کاملا متفاوت می بود، نه اینکه آن ها هم در همان سبد افزایش هزینه قرار بگیرند.
* برخی معتقدند هدف از این سیاست، تنظیم بازار است؛ نظر شما چیست؟
صادقانه بگویم، آنچه دیده می شود بیشتر شبیه تنظیم درآمد دولت است تا تنظیم بازار خودرو، اگر هدف، تعادل بازار و کاهش قیمت بود، باید استمرار در کاهش تعرفه ها حفظ می شد. اما وقتی نرخ پایه قیمت خودرو یعنی ارز، به شدت افزایش پیدا کرده و همزمان تعرفه هم بالا می رود، نتیجه فقط فشار بیشتر به مصرف کننده است. این مسیر اصلا با روان بازار و توان خرید مردم همخوانی ندارد.
واردات خودرو به معنای واقعی کلمه دیگر اقتصادی نیست
* آیا هنوز می توان از «واردات خودرو اقتصادی» صحبت کرد؟
به نظر من خیر، واردات خودرو به معنای واقعی کلمه دیگر اقتصادی نیست. مجلس شورای اسلامی قوانینی تصویب کرده؛ از واردات خودرو توسط ایرانیان خارج از کشور گرفته تا واردات خودروهای کارکرده؛ اگر این قوانین واقعا اجرا شود، یعنی من، شما و هر شهروندی بتواند با اراده خودش خودرویی را از خارج کشور بخرد و وارد کند. آن زمان می توان گفت بازار به سمت تعادل می رود. اما واقعیت این است که چنین اتفاقی رخ نمی دهد. دولت همچنان بازار را مهندسی می کند و فضای گلخانه ای را حفظ کرده است.
صحبت از ۳ میلیارد دلار درآمد بود، اما این رقم نه از محل تخصیص واقعی ارز دولتی تامین شد و نه از ارز تبصره، دولت عملا ارزی از منابع خودش نداد؛ یا ارز صادرات دیگران بود یا ارز تالار دوم، حالا سوال اینجاست: با افزایش تعرفه در ردیف ۱۴۰۵، آیا این درآمدها محقق می شود؟
* در بودجه هم عددهایی برای درآمد از محل واردات خودرو دیده می شود. این ارقام چقدر واقعی است؟
اصلا محقق نشده و نخواهد شد، مثلا صحبت از ۳ میلیارد دلار درآمد بود، اما این رقم نه از محل تخصیص واقعی ارز دولتی تامین شد و نه از ارز تبصره، دولت عملا ارزی از منابع خودش نداد؛ یا ارز صادرات دیگران بود یا ارز تالار دوم، حالا سوال اینجاست: با افزایش تعرفه در ردیف ۱۴۰۵، آیا این درآمدها محقق می شود؟ پاسخ منفی است، این ساختار بروکراتیک پیچیده و این مقاومت های عجیب در برابر کاهش هزینه زندگی مردم، نه رضایت عمومی ایجاد می کند و نه حتی درآمد پایداری برای دولت تامین می کند.
بعید می دانم تا پایان سال واردات خودرو به ۵۰ هزار دستگاه برسد، سال آینده هم اگر همین مسیر ادامه پیدا کند، وضعیت بهتر نخواهد شد
* پیش بینی شما از تعداد خودروهای وارداتی تا پایان امسال چیست؟
بعید می دانم تا پایان سال واردات خودرو به ۵۰ هزار دستگاه برسد، سال آینده هم اگر همین مسیر ادامه پیدا کند، وضعیت بهتر نخواهد شد. عملا با این سیاست ها راه واردات بسته می شود و یک بازار انحصاری شکل می گیرد؛ بازاری شبیه وضعیت خودروهایی مثل لندکروز که بهجای یک خودروی مصرفی، به کالای سرمایه ای تبدیل شدند.
* درخواست مشخص شما از وزیر صمت و دولت چیست؟ آیا از انجمن نظرخواهی می شود؟
واقعیت این است که اوایل دولت، جلساتی برگزار شد، در کمیسیون های اقتصادی صحبت هایی شد، اما بعد از آن هر کس راه خودش را رفت. انگار با دیوار حرف زدیم. نظر مشورتی می گیرند، اما در تصمیم گیری نهایی اثری ندارد. آنچه مشخص است، تمرکز صرف بر درآمدزایی دولت است، نه کاهش هزینه برای مردم و ایجاد تنوع و آزادی انتخاب بازار خودرو دنبال نمی شود.
* برخی از فعالان بازار از وجود نگاه از بالا به پایین و حتی رانت در فرآیند مجوزها صحبت می کنند. این موضوع را تایید می کنید؟
اگر چنین رفتارهایی دیده می شود، ریشه در همین ساختار بسته است. وقتی آزادی واردات وجود نداشته باشد و همه چیز منوط به امضا و مجوز شود، طبیعی است که چنین سوء جریان هایی شکل بگیرد. اگر هر فردی بتواند با پرداخت عوارض و حقوق گمرکی، خودروی خودش را وارد کند، نه نیازی به مراجعه دارد و نه رانت معنا پیدا می کند. در این شرایط حتی همان فردی که امروز فکر می کند منفعت می برد، در نهایت متضرر است؛ چون کل اقتصاد و بازار آسیب می بیند.
* به عنوان پرسش پایانی، عملکرد دولت برای واردات خودرو را چگونه ارزیابی می کنید؟
دولت نمی خواهد قیمت ها پایین بیاید و نمی خواهد انتخاب آزاد برای مردم ایجاد شود، چون می داند این دو عامل به طور طبیعی بازار را متعادل می کند. اما مسیر فعلی دقیقا خلاف این هدف است. همه چیز با نور بالا به سمت افزایش قیمت حرکت می کند، بدون آنکه توضیح شفافی به مردم داده شود.
دیدگاهتان را بنویسید