سیدطه حسین مدنی رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند؛ بازار: قاره آفریقا در سال‌های اخیر به یکی از بازارهای مهم و بزرگ جهانی تبدیل شده و کشورهای متعددی در پی حضور موثر به این بازار بزرگ یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون نفری هستند. امروز مبادلات تجاری آفریقا به حدود ۲۵۰۰ میلیارد دلار رسیده و زمینه مناسبی برای فروش کالاهای مختلف و ارائه خدمات متنوع در این قاره فراهم شده است.
ایران فقط ۷۰۰ میلیون دلار صادرات به آفریقا داشته است
ایران به طور بالقوه از قرصت بسیار مناسبی برای حضور در این بازار بزرگ برخوردار است. صنایع و کسب و کارهای ما به خوبی می‌توانند محصولات و خدمات خود را به این بازار پررونق معرفی و برای کشور ارزآوری داشته باشند اما آمارهای اقتصادی از حضور کمرنگ ایران در این بازار ۲۵۰۰ میلیارد دلاری حکایت دارد به طوری که در سال ۱۴۰۲ کل صادرات ایران به آفریقا ۱۰۳۰ مورد به ۴۰ کشور و در مجموع دو میلیون تن به ارزش حدود ۷۰۰ میلیون دلار بوده است.
آمار تفکیک شده صادرات ایران به برخی از کشورهای آفریقایی از جمله بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین کشورها، وضعیت نه چندان مناسبی را به تصویر می‌کشد.
صادرات ۸ کیلوگرم سوسیس به نیجریه!
اولین کشور مورد بررسی نیجریه است. این کشور با ۲۳۰ میلیون نفر جمعیت، پرجمعیت‌ترین کشور آفریقایی است و از بازار بسیار بزرگی برخوردار است. اما ایران در سال ۱۴۰۲ کلاً ۴۸ میلیون دلار کالا به این کشور صادر کرده که ۴۵ میلیون دلار آن مربوط به یک محموله ۱۲۵ هزار تنی اوره بوده است. جالب اینجاست که در میان محموله‌های صادر شده، یک مرسوله هشت کیلوگرمی سوسیس به ارزش ۶۰ دلار هم به چشم می‌خورد!
سهم ۱.۵ میلیون دلاری از بازار ۱۱۵ میلیون نفری اتیوپی!
اتیوپی با ۱۱۵ میلیون نفر جمعیت، دومین کشور پرجمعیت آفریقایی است که ایران در سال ۱۴۰۲ فقط ۱۰ مورد صادرات به ارزش ۱.۵ میلیون دلار به این کشور داشته که ۷۰۰ هزار دلار آن مربوط به یک محموله هیدروکسید سدیم بوده است. سهم ۱.۵ میلیون دلاری از یک بازار بزرگ ۱۱۵ میلیون نفری، زیبنده کشور ما نیست و قطعاً می‌توان این سهم را افزایش داد.
مصر ۱۰۲ میلیون نفری، سومین کشور پرجمعیت آفریقا است که ایران در سال ۱۴۰۲ مجموعاً ۱۵ محموله به ارزش ۲۰ میلیون دلار به آن صادر کرده است. البته ۱۹ میلیون دلار از این ۲۰ میلیون دلار مربوط به یک محموله ۴۰ هزار تنی شمش فولاد بوده است.
غیبت کالاهای ایرانی در وسیع‌ترین کشورهای آفریقایی
بررسی آمار صادرات ایران به وسیع‌ترین کشورهای آفریقایی هم خالی از لطف نیست. اولین کشور با بیشترین وسعت در قاره آفریقا، الجزایر است. مساحت الجزایر تقریباً ۱.۵ برابر مساحت ایران است و ما در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۲.۵ میلیون دلار صادرات به این کشور داشته‌ایم. کل این رقم از ارسال چهار محموله حاصل شده که فقط یک مورد آن ۲۰ میلیون دلار ارزش داشته و مربوط به یک محموله شمش فولاد بوده است.
کنگو دومین کشور پهناور قاره آفریقا است. مساحت این کشور هم حدود ۱.۵ برابر مساحت ایران است. ما در سال ۱۴۰۲ کلاً ۱۴ مورد صادرات به ارزش شش میلیون دلار به این کشور داشته‌ایم. سه میلیون دلار از این شش میلیون دلار مربوط به یک محموله فولاد بوده که از کاشان ارسال شده است.
علاوه بر تفکیک موردی این پنج کشور، بررسی بازار مهم و رو به رشد لبنیات در قاره آفریقا هم می‌تواند جالب باشد. این بازار در قاره آفریقا از سرعت رشد خوبی برخوردار است و درآمد حاصل از فروش محصولات لبنی در این قاره از ۹ میلیارد دلار سال ۲۰۲۱ به ۱۱ میلیارد دلار رسیده و احتمالاً در سال ۲۰۳۳ به ۱۴ میلیارد دلار برسد.
لبنیات؛ بازار رو به رشد آفریقا و فرصتی برای ایران
بررسی دقیق‌تر درآمد فروش محصولات لبنی در کشورهای آفریقایی نشان می‌دهد در آفریقای جنوبی، درآمد بازار لبنیات در ابتدای دهه جاری حدود سه میلیارد دلار بوده و در میانه دهه به ۳.۸ میلیارد دلار افزایش یافته است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این رقم در سال‌های نخست دهه آینده از ۴.۵ میلیارد دلار فراتر خواهد رفت. در نیجریه نیز فروش محصولات لبنی از یک میلیارد دلار به ۱.۳ میلیارد دلار رسیده و انتظار می‌رود تا سطح ۱.۷ میلیارد دلار رشد کند. در مصر، درآمد این بازار در سال ۲۰۲۱ برابر با ۱.۲ میلیارد دلار بوده و در سال ۲۰۲۵ به ۱.۴ میلیارد دلار رسیده است؛ برآوردها حاکی است که در سال ۲۰۳۳ این رقم به ۱.۶۶ میلیارد دلار خواهد رسید. در سایر کشورهای آفریقایی نیز درآمد حاصل از فروش لبنیات از ۴.۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۵.۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۳ به حدود ۷.۴ میلیارد دلار برسد.
حضور کمرنگ ایران در بازار آفریقا، در بخش لبنیات هم کاملاً مشهود است و با وجود اینکه در کشور ما طی سال‌های اخیر برندهای قدرتمندی شکل گرفته و در مقابل اعتماد به برندهای غذایی ایران در کشورهای همسایه و آفریقایی به خوبی ایجاد شده است؛ اما هیچ کشور آفریقایی در میان ۱۰ مقصد اول صادرات لبنیات قرار نداشته است. به بیان دیگر از ۵۵۷ هزار تن صادراتی که در سال ۱۴۰۲ ثبت شده، سهمی برای کشورهای آفریقایی در میان ۱۰ کشور اول وجود نداشته است.
ضرورت آنالیز هوشمند بازار آفریقا
این وضعیت با توانمندی صنایع داخلی و کشش بازار آفریقا همخوانی ندارد. وضعیتی که مهمترین علت آن را می‌توان در رفتار کاملاً غیرحرفه‌ای، غیراصولی و غیرعلمی در مواجهه با موضوع مهم تجارت و صادرات به ویژه در قبال قاره مهم و پرپتانسیل آفریقا دید. اگر بخواهیم این وضعیت را بهبود و سهم ایران را از بازار ۲۵۰۰ میلیارد دلاری آفریقا افزایش دهیم؛ باید بازار کشورهای این قاره را براساس هوش مصنوعی به صورت برخط، آنالیز و به طور جامع شناسایی کنیم. برای این کار به ابزارهای جدید نیاز داریم که ابزار «اطلس تجارت ایران» به خوبی می‌تواند این شرایط را فراهم کند. اطلس تجارت ایران می‌تواند به جای توسعه عریض و گسترده، بر کشورهای هدف تمرکز کند. ایران در بازار قاره آفریقا با خلأهای بسیار زیادی مواجه است و ابزار اطلس تجارت ایران می‌تواند عملکرد تجار ما در بازار این کشور را متحول کند و کلید ورود به این بازار باشد.
در همین راستا، قرار است اواخر آذر امسال نشستی با عنوان اطلس تجارت ایران توسط اندیشکده حکمرانی هوشمند برگزار شود. این رویداد، فرصت خوبی برای جمع شدن همه ذینفعان حوزه تجارت است. این رویداد می‌تواند با طرح چالش‌ها، بررسی ظرفیت‌ها و آخرین دستاوردها و … اتفاقات خوبی را رقم بزند.
دیدگاهتان را بنویسید