به گزارش نبض بازار، تأمین مسکن همواره یکی از دغدغه‌های اصلی اقشار کم‌درآمد در ایران بوده است؛ مسئله‌ای که با افزایش مداوم قیمت زمین، مصالح ساختمانی و اجاره‌بها، به بحرانی اجتماعی تبدیل شده است. در این میان، تسهیلات بانکی می‌تواند نقشی کلیدی در تسهیل مسیر خانه‌دار شدن ایفا کند، اما در عمل، فاصله میان هدف و واقعیت همچنان زیاد است.
تسهیلات بانکی و رؤیای خانه‌دار شدن اقشار کم‌درآمد
در سال‌های اخیر، دولت‌ها تلاش کرده‌اند با ارائه وام‌های خرید یا ساخت مسکن، بخشی از فشار اقتصادی بر خانوار‌های کم‌درآمد را کاهش دهند. با این حال، نرخ‌های سود بالا، مبلغ پایین تسهیلات نسبت به قیمت واقعی مسکن و الزام به سپرده‌گذاری‌های سنگین، عملاً این وام‌ها را از دسترس قشر ضعیف خارج کرده است. به بیان دیگر، بسیاری از خانواده‌ها حتی توانایی پرداخت اقساط وام‌های فعلی را ندارند و به ناچار به اجاره‌نشینی ادامه می‌دهند.
افزون بر این، نظام بانکی ایران در حوزه مسکن بیش از آنکه بر حمایت از خریداران واقعی تمرکز داشته باشد، اغلب در مسیر سودآوری خود بانک‌ها حرکت می‌کند. تسهیلاتی که باید برای خانه‌دار کردن طبقات پایین تخصیص یابد، گاه به پروژه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری یا گروه‌های خاص هدایت می‌شود. نتیجه آن، شکل‌گیری نوعی نابرابری ساختاری در دسترسی به منابع مالی است؛ جایی که نیازمندان واقعی از چرخه حمایت خارج می‌شوند.
از سوی دیگر، عدم تناسب میان مبلغ وام و ارزش واقعی ملک در شهر‌های بزرگ، عملاً تسهیلات بانکی را به ابزاری ناکارآمد تبدیل کرده است. برای مثال، در کلان‌شهرهایی، چون تهران یا مشهد، وام خرید مسکن تنها بخش ناچیزی از قیمت یک واحد کوچک را پوشش می‌دهد و در بهترین حالت، نقش کمک‌هزینه را دارد نه ابزار خرید.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اصلاح ساختار وام‌های مسکن، از طریق افزایش مدت بازپرداخت، کاهش نرخ سود، و هدف‌گذاری دقیق بر دهک‌های پایین درآمدی، می‌تواند اثربخشی این ابزار را چند برابر کند. همچنین، ترکیب وام بانکی با طرح‌های حمایتی دولت، مانند واگذاری زمین یا مسکن استیجاری بلندمدت، می‌تواند به شکل واقعی‌تری به حل بحران مسکن برای اقشار ضعیف منجر شود.
در نهایت، تا زمانی که نظام مالی کشور از نگاه صرفاً اعتباری به نگاه «حمایتی و توسعه‌ای» در حوزه مسکن تغییر مسیر ندهد، تسهیلات بانکی نمی‌تواند رؤیای خانه‌دار شدن را برای خانواده‌های کم‌درآمد محقق کند. مسکن نه کالای لوکس، بلکه حق اولیه هر شهروند است؛ و تحقق این حق، نیازمند اراده‌ای فراتر از ارقام روی کاغذ است.
جزئیات و سقف وام مسکن ویژه سه دهک پایین درآمدی
بانک مسکن در چارچوب ماده (۶۹) قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، وام‌های قرض‌الحسنه خرید، ساخت و ودیعه مسکن را به افراد فاقد مسکن ارائه می‌کند. این تسهیلات از طریق تمامی شعب بانک قابل دریافت است.
واجدین شرایط
وام به افرادی تعلق می‌گیرد که مالک هیچ زمین یا واحد مسکونی نباشند و سابقه وام مسکن فعال نداشته باشند. متقاضیان باید سرپرست خانوار باشند، هرچند در صورت سرپرستی زوجه، وی می‌تواند متقاضی شود. همچنین داشتن رتبه اعتباری حداقل BBB و نداشتن چک برگشتی الزامی است. برای متقاضیان مرد زیر ۵۰ سال مشمول خدمت نظام وظیفه، ارائه کارت پایان خدمت ضروری است.
سقف وام‌ها و مدت بازپرداخت
زوجین بدون فرزند می‌توانند وام ۱۴۰ میلیون تومانی با بازپرداخت ده ساله و نرخ کارمزد چهار درصد دریافت کنند. برای خانوار‌های دارای فرزند اول، سقف وام به ۲۲۰ میلیون تومان افزایش می‌یابد که همچنان با مدت بازپرداخت ده سال و نرخ کارمزد چهار درصد پرداخت می‌شود.
خانواده‌هایی که دارای فرزند دوم هستند، می‌توانند تا ۲۷۰ میلیون تومان وام با همان شرایط دریافت کنند. برای خانوار‌های دارای سه فرزند یا بیشتر، سقف وام به ۳۰۰ میلیون تومان می‌رسد که با مدت بازپرداخت بیست ساله و نرخ کارمزد چهار درصد پرداخت می‌شود.
اقساط ماهانه این وام‌ها از حدود ۱.۴ میلیون تومان تا ۲.۷ میلیون تومان متغیر است. برای خانوار‌های دارای سه فرزند یا بیشتر، به دلیل دوره بازپرداخت طولانی‌تر، مبلغ قسط ماهانه حدود ۱.۷ میلیون تومان خواهد بود.
شرایط دریافت وام
هر فرد فقط می‌تواند از یکی از انواع وام‌های بانک شامل ودیعه، خرید یا ساخت برای یک ملک استفاده کند و امکان ترکیب همزمان وام‌ها وجود ندارد. با این حال، دریافت همزمان این وام با وام فرزندآوری بلامانع است. ترکیب منابع یا تغییر نام وام‌گیرنده برای ملک ممنوع است و هزینه تمامی استعلام‌های لازم بر عهده متقاضی خواهد بود.
محدودیت‌ها و جریمه تأخیر
این وام محدودیتی از نظر محل ندارد و در مناطق شهری و روستایی قابل استفاده است. در صورت تأخیر در پرداخت اقساط، وجه التزام دیرکرد به میزان ۱۲ درصد و به صورت روزشمار محاسبه می‌شود. اولویت پرداخت با خانوار‌های دهک‌های یک تا سه است که فاقد مسکن هستند.
هدف طرح
به گفته مقامات بانکی، این تسهیلات در راستای افزایش نرخ فرزندآوری، بهبود دسترسی به مسکن برای اقشار فاقد خانه و حمایت از سه دهک پایین جامعه طراحی شده است. ترکیب این وام با برنامه‌های دولتی واگذاری زمین و مسکن ملی می‌تواند مسیر خانه‌دار شدن خانوار‌های کم‌درآمد را تسهیل کند.
دیدگاهتان را بنویسید